کتاب: تحفة السالک فی الطریقة العلّیة النقشبندیة
تحفة السالک فی الطریقة العلیة النقشبندیة
تألیف: استاد محترم عبدالرحمن آخوند تنگلی حفظه الله
زبان: ترکمنی
موضوع: تصوف و عرفان
قطع: رقعی
ناشر: رضوان
پیرامون کتاب: در تصوف و عرفان، بحث هایی همچون اتخاذ یک پیر و مرشد کامل و چگونگی رابطه و جذبه صوفی همیشه مورد بحث و مناقشه بوده و حرف و حدیثهایی را همیشه به دنبال داشته است. استاد تنگلی نیز با اشراف کامل به این موضوع، تحقیقی جامع پیراون همین موضوع ارائه کرده و در قالب این کتاب به رشته ی تحریر در آورده اند. طریقت نقشبندیه و فضائل ذکر به صورت جهری نیز از دیگر مقولات این کتاب میباشد. این کتاب از نسخه ی دست نوشته ی آقای ملا ابوبکر پاکزاد که به تاریخ 25 اردیبهشت 1348 برمیگردد، چاپ و نشر گردید و اولین تألیف استاد تنگلی میباشد. این کتاب با فرمت پی دی اف در اختیارتان قرار گرفته است که حجم آن 21.4 مگابایت می باشد.
دانلود کتاب تحفة السالک فی الطریقة العلیة النقشبندیة
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله الذی فضلنا بارسال الرسول الذی کان نبیّاًَ وآدم بین الماء والطین سیّدنا و مولانا محمد صلی الله تعالی علیه وسلم قال الله تعالی فی حقه وَ مَا اَرسَلنَاکَ اِلَّا رَحمَه لِلعَالَمِین اللهم افض علینا من برکاتهم آمین یا مجیب الداعین.
فلما عنیت ان احصل مرام الحبیب الحاج ملا عبدالله اللبیب ( الحاج عبدی آخوند ابن عباس قاضی ) من ان نکتب ما یدل من الآیات والاحادیث و اقوال المشایخ علی اتخاذ الشیوخ و اخذ العهد منهم و التوسل بهم والرابطه معهم شرعت مستعینا من ربّی العظیم وقائلاً اعوذ بالله من الشیطان الرجیم ومن جاهد فانما یجاهد لنفسه ان الله لغنی عن العالمین.
یعنی بر آدم خدا یولندا جهاد ادثا فائده ثی اوذی اچن در خدای تعالی عالم لردن غنی در یعنی هیچ بر ذاد غا محتاج دال در.
بث جهاد نتیجه لی ذاد بولثا جهاد ادملی جهاد هم اکی قسم در جهاد اصغر و جهاد اکبر، جهاد اصغر کافرلر بلن دین یولندا ورشمق در. جهاد اکبر نفس بلن و شیطان بلن ورشمق در.
بو ورشغا اکبر دیب آد برمک لگنگ سببی بو در: مثلاً بذ کافرلر بلن ورشب غالب بولب بثّق مالنی آلب اولجا ادرث. امّا کافرلر بثّا وبذگا غالب بولثا بذی اولدرر بذهم شهید بولب آخرت دا اعلی مقاملی کشی بولرث هر صورت دا بذنگ خیرمذ بار در.
امّا نفس و شیطان بلن ورشمق دا مهم شی بار در یعنی نفس و شیطان بذگا غالب بولثا و بذی پنجه ثنا آلثا بذی کافر ادر یا عاصی ادر. نعوذ بالله من ذلک.
خلاصه شو دشمن دن بثلثنگ ابدی بدبخت بولب توکنمذ عذاب غا گرفتار بولملی اول جهت دن جهاد اکبر دیب آیدّی لر.
همچنانکه حضرت رسول اکرم صلی الله تعالی علیه وسلم کافرلر ورشندن فارغ بولندن ثونگرا آیدی: رجعنا من الجهاد الاصغر الی الجهاد الاکبر قیل یا رسول الله ای جهاد اکبر من هذا قال جهاد النفس و الشیطان.
یعنی کچی ورش دن اُولی ورش غا رجوع ادّک ثورادی لر یا رسول الله هیثی ورش اولی در حضرت رسول اکرم صلی الله تعالی علیه وسلم آیدّی: اولی ورش نفس و شیطان بلن ورشمق در، بث بذلرگا اولی ورش لازم در.
مولانا جلال الدین قدّس سرّه آیدیار:
آدمی را دشمن پنهان بسست
آدمی با حذر عاقل کسیست
یعنی آدم اوغلی غا اچنداکی گیذلی دشمن بث در عاقل آدم خبردار بولب تدارک نی توتوب غمنی ایر. نفس وشیطان بلن ورشب و جهاد غُراب فائز بولجق آدم غا برسردار و یول گورکذن گرک در مثل حضرت الله یار رحمه الله ننگ آیدشی یالی:
اوشل جندیکه حرب آلاتین آسر
اکر باسر یوروسه یاونی باسر
یعنی ورش اسباب نی کوکلاب جهاد میداننا اوغران آدم لر اوذلرنا بر بشلق توتب و دستور بلیانی اوا ثلب اوغرثلر دشمن لرنی بثب اُولجلاب مقصود مرادنا یتشر یعنی خدای نی طبمق اچن سیر ادن آدم اولا بر پیر کامل طبملی شوننگ دستوری بلن عمل ادب ایا ثنا یتشملی همچنانکه عارف مذکور نگ آیدشی یالی:
علو همّت یکت لرگا گرک پیر
کمان سیز اوچمغی کوب بولسه هم تیر
یعنی بلند همت لی جوان لر اچن مرشد کامل گرک در اگر کامل غا تمسّک ادمثا محض عبادت ریاضت ادب اوذ رأیی بلن گدمکدا ترقیات طبمذ همچنانکه کان اُوق لردن یای ثذ پیدا آلب بولمشی یالی.
علی القاری رحمه الله علیه «عین العلم» اچن دوذن شرحندا آیدب در: قال الامام مالک من تفقه و لم یتصوف فقد تفسق ومن تصوف ولم یتفقه فقد تزندق و من جمع بینهما فقد تحقق.
یعنی امام مالک رحمه الله علیه آیدیار هر کم شریعت علمنی بلب و باطن نی اخلاق ذمیمه دن پاک لمثا تحقیق شول آدم فاسق در هرکم باطنی پاکلجک بولب شریعت دن بی خبر بولثا تحقیق شول آدم کافر در هیثی آدم، هم شریعت نی بلب هم اچنی پاک لثا حقیقت یولنی طفن کشی در. بث هرآدم غا واجب بولدی شریعت بلن ظاهرنی طریقت بلن باطنی اصلاح ادمک.
قال فی الحدیقه الندیه قال الشیخ العارف الکامل ابوالحسن الشاذلی قدس الله سره ومن مات ولم یتوغل فی علمنا هذا مات مصرا علی الکبائر انتهی.
ولاشک ان الریاء من جمله الکبائر فای عالم من العلماء مات ولم یتوغل فی علوم الصوفیه بحیث یعرفها ویسلک فیها بنفسه علی منهج الاستقامه مات وهو مصر علی الکبائر من ریاء و حسد و تکبر و عجب و مکر و خدیعه و غیر ذلک انتهی.
و اذا علمت من هذه العبارات ان الخروج من الصفات الذمیمه والاتصاف بصفات الحمیده والوصول الی الله تعالی لایمکن الا باخذ التلقین من ید شیخ کامل مکمل لان الناقصین من حیز الاعتبار ساقطون فقد بان لک انه یلزم علی کل من غلب علیه مرض الباطن ان یطلب شیخا یُخرجه من تلک الورطه و ان لم یجده فی بلده او اقلیمه وجب علیه السفر الیه فی الاقالیم کلها حتی یجد الشیخ الکامل المکمل لانه هو الوسیله بینه و بین الله تعالی کما قال الله تعالی یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله وابتغوا الیه الوسیله.
(حجه المسترشدین) صفحه 39
یعنی حدیقه الندیه دیان کتاب طریقه محمدیه ننگ شرحی در شول کتاب دا شیخ عارف کامل ابوالحسن الشاذلی قدس سره آیدیار قیثی آدم بذنگ علم مذا چُمّانی اولثا گناه کبیره لرگا دایم بولب اولن آدم در.
ریا ادمک لک گناه کبیره دن بولمق لغندا شک یوق در قیثی بر عالم صوفی چلق علمندا توغل ادمثا یعنی یغشی بلب و سلوک بولب مستقیم یول بلن گدمثا تحقیق شول آدم همیشه گناه کبیره دا بولن آدم در مثل ریا ادمک و گوریب چلک و تکبرلک و اوذندن راضی بولمقلق و مکر و حیله و بیلکی اخلاق ذمیمه لر بولغی.
شو مذکور بولن عبارت لرغا یغشی فکر ادثنگ بلرثنگ تلکا صفت لردن آیرلب غَوِی صفت لر بلن صفت لنمق و خدای تعالی غا یتشمک ممکن دال در، مگر اوذی کامل بولب اوذگا لری کمال غا یتریان پیر زبردست دن تلقین آلمثنگ. اما ناقص لردن اوذنی پیر ثایب یوران متشیخ لردن تلقین آلمق دا فایده یوق در.
بث ثننگ اچن آشکار بولدی هر باطن مرضنا مبتلا بولن آدم بر پیر کامل طبملی تا که ثنی شول خبیث پلچقدن چقرر یالی اگر اوذ شهرندا یا اوذ اقلیمندا بولمثا شول آدمنگ بویننا واجب بولیار تمام اقلیم لرغا گذمک و اوذنی اصلاح ادمک جهتلی کامل مکمل پیر طبمق. زیراکه پیر کامل الله تعالی غا یتشمک لگا وسیله در همچانکه خداوند کریم اوذ نفیس کلامندا بویرب در:
یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله و ابتغوا الیه الوسیله.
یعنی ای خدا غا ایمان گترن آدم لر خدای دن غورقنگ و خدای غا وسیله طلب ادنگ. خدای تعالی غا یتشماگا وسیله، عمل صالح لر و ذوات فاضله لر در، یعنی انبیاء و اولیاء لر در، شو زماندا انبیاء لر بولمثدا اولیاء حتماً بولملی در.
الله تبارک و تعالی قرآن مجید دا فرمایش ادیار: ان الذین یبایعونک انما یبایعون الله. یعنی یا رسول الله ثن بلن عهد باغلان آدم لر تحقیق خدای بلن عهد ادّگی در.
المبایعون ثلاثه الرسل و الشیوخ الورثه و السلاطین، والمبایع فی هولاء الثلاثه علی الحقیقه واحد وهو الله تعالی و هولاء الثلاثه شهود الله تعالی علی بیعت هولاء الاتباع و علی هولاء الثلاثه شروط یجمعها القیام بامر الله و علی الاتباع الذین بایعوهم شروط یجمعها المتابعه فیما امرو به.
اما الرسل والشیوخ فلا یأمرون بمعصیه اصلا فان الرسل معصومون من هذا والشیوخ محفوظون واما السلاطین فمن لحق منهم بالشیوخ کان محفوظا و الا کان مخذولا و مع هذا فلا یطاع فی معصیه والبیعه لازمه حتی یلقوا الله تعالی ومن نکث الاتباع من هولاء فحسبه جهنم خالدا فیها لایکلمه الله ولاینظر الیه وله عذاب الیم.
(تفسیر روح البیان جلد4 صفحه 15 )
یعنی اوذنا بیعت ادلیان لر اچ در اول رسول الله، اکنجی رسولنگ ورثه ثی بولغن مشایخ لر و پیرلر، اچنجثی پادشاه لر.
بیعت معناثی عهد باغلشمق در من ثننگ امتنگ بولین یا مریدنگ بولین یا نوکرنگ بولین دیب شو اچثی بلن بیعت ادن آدم حقیقت دا خدای تعالی بلن بیعت ادّگی در شول اچثی شاهد درلر اوذنا تابع بولن آدم لرغا.
اما شول اچنگ شرط لری بو در خدای تعالی ننگ امری بلن قائم بولملی و شولرغا تابع بولن آدم لرنگ شرط لری شولرغا مطیع بولب بویرغن ایش لرنا بوین غویملی چونکه رسول لر و پیر لر هیچ وقت معصیت بلن امر ادمذ لر، پیغمبر لر معصوم در پیر لر محفوظ در پادشاه لر شولرغا لاحق بولیان آدم بولثا اول هم محفوظ در اگر متابعت قلمثا مخذول در یعنی رسوا در.
بث معصیت ایش لردا سلطان غا مطیع بولملی دال. خلاصه بیعت لازم و لابدی در تا خدای تعالی غا یتشر یالی شو بیعت نی ترک ایلان آدم ننگ جایی جهنم در و عذابی غتی در. نعوذ بالله من ذلک.
وینا خدای تعالی اوذ کلام شریفندا آیدب در: یا ایها الذین آمنو اطیعوا الله واطیعوا الرسول و اولی الامر منکم.
یعنی ای خدای تعالی غا ایمان گترن آدم لر ثذلر خدای غا مطیع بولنگ و خداینگ رسولنا مطیع بولنگ و امر ایاثی بولغن آدم لرغا مطیع بولنگ.
ظاهردا اولی الامر شاه لر در، اما حقیقت دا پیر کامل لر در خدای تعالی غا واصل بولغن اولیاء لر در. بو جهتدن پیغمبر علیه سلام آیدیب در: الشیخ فی قومه کالنبی فی امته.
یعنی پیر لر اوذ قومنا هدایت ایلاب دوغری یولا ثلمق حقندا مثل پیغمبر لرنگ امت لرنی هدایت ادشی یالی در.
بث تربیت برماگا برکامل پیر گرک در، پیر کامل وسیله در خدایی طبمق لغا و خدای غا یتشمک لگا، پیرکامل وسیله بولثا وللوسیله حکم المقاصد یعنی وسیله لر اچن مقصدلرنگ حکمی بار در اول جهتدن هر کم پیری طبثا خدای نی طبدغی در.
حضرت بایزید بسطامی قدس سره حسین بن منصور حلاج نی گورندا سجده ادب در و مونگا آیدب درلر ثن کافر بولدنگ خدای دن غیری غا سجده ادّنگ، اول عزیز جوابندا آیدب در من خدای دن غیری غا سجده ادمدم سجده نی خدای غا قلدم وقتیکه حسین بن منصوری گوردم خدایی گوردم.
حاصل کلام خدای تعالی انبیاء لری و اولیاءلری اوذ کمالات و تجلیاتنی ظاهر ادمک اچن آینه ادی، شو آینه دن اوذننگ کمالاتنی گورکذیار اهل بصیرت لر گوریار.
شو جهتلی پیغمبر علیه السلام آید ّی: من رآنی فقد رأی الحق یعنی کم منی گورثا تحقیق حق نی گوردی.
شو مقام دا بولمغی جهتلی حسین بن منصور حلاج اناالحق دیدی و ابو یزید بسطامی سبحانی ما اعظم شانی دیدی و خلایق لر قیامت گونندا محمد علیه السلامنگ بیرق ننگ اتگندا بولرلر دیلن گپنگ جوابندا آیدی انبیاء و اولیاءلر و تمام خلایق مننگ بیرقمنگ اتگندا بولرلر مننگ مثلم و برابرم نه آسمان دا طفلر، نه یردا طفلر، مننگ اچن مانند یوق در.
بث بو کلامی گبلیان بایزید دال در خداوند کریم بایزیدننگ دلی بلن گبلیان در.
مولانا جلال الدین رومی قدس سره آیدیار:
ما درون را بنگریم و حال را
نی برون را بنگریم و قال را
از برون طعنه زنی بر بایزید
وز درونت شرم می دارد یزید
یعنی بذ آدم لرنگ اچنا و حالنا بقرث ظاهرنی گوذّمرث ظاهرنگ بلن بایزیدغا طعن ادریارثنگ اما باطننگ داکی بولن ذاددن یزید اوتنر و خجالت چکر.
ابو سعید ابوالخیر الخراز آیدی: لیس فی جبتی غیرالله یعنی مننگ گیمّنگ اچندا خدای دن بشغا ذات یوق در. بو جهت دن باطنا سجده ادمک دوغری در ظاهرنا سجده ادمک باطل در.
روح البیان دا مسطور در «بیت»
مسجدی کان در درون اولیاست
خانه خاص حقست آنجا خداست
نیست مسجد جز درون سروران
آن مجاز است این حقیقت ای جوان
یعنی مسجد اولیاءلرنگ باطنی در خداینگ خاص اویی شو در اولیاءلرنگ اچندن بشغا یردا مسجد یوق در اما مونداكی مسجدلر مجاز در حقیقت مسجد پیرلرنگ درونی در.
بث پیری طبمق خدایی طبمق بولثا پیر توتمق لازم و لابدی در.
حضرت امام اعظم کوفی رحمه الله علیه اولمذندن اکی یل اوّل امام باقر آدلی اولیاءغا صوفی بولدی، بر گن امام کرخی رحمه الله علیه امام اعظمی دیشندا گوردی گورثا جنت دا بذاگلی تخت ننگ اوثتندا تمام شاگردلرنی اویشرب درس آیدب اوترب در ثوردی یا استاذ خدای تعالی ننگ ثن بلن معامله ثی ناهیلی بولدی؟ امام اعظم جواب بردی ولولا السنتان الاخیران لهلک النعمان اکی آخرقی یل بولمثدی ثابت اوغلی نعمان هلاک بولردی شول اکی یلقی ادن صوفی چلغم نجات برب شومقاما یتشدردی والاّ هلاک بولردم دیدی.
روایت دا گلب در امام فخرالرازی خدای تعالی ننگ وحدانیت نا و وجودنا مونگ دلیل اثبات ادب در، برگن اجلی یتب جان آخر بولندا شیطان علیه اللعنه گلدی و آیدی: ای فخر رازی خداینگی تنیدنگمی؟ فخر رازی آیدی بلی بوجرا کیفیت بلن تنیدم که وجود وحدانیتی اچن مونگ ادلّه اثبات ادم.
شیطان علیه اللعنه آیدی: یا فخر رازی هیثی دلیل لر بلن ثابت ادیانگ دیدی؟ خلاصه فخر رازی تفصیلاً مونگ دلیل نی اوقیدی شیطان علیه اللعنه آیدی: یا فخر رازی قبول ایلارثنگمی هر بر دلیلنگ مقابلنا مونگ دلیل تافَیِن خداینگ معدوم لغی اچن و غیر واحد بولمغی اچن دیب نچا مونگ لر دلیل اوقیدی.
فخر رازی بلدی که شیطان علیه اللعنه ایمان دن سلب ادب و هلاکت گا ثلر اوغلنا آیدی ای اوغل بار فلان صوفی غا آیدغل گلثن و منگا تلقین ایلثن والاّ بی ایمان دنیادن گچر من، فی الحال اوغلی گلب واقعه نی آیدی، صوفی امر ایلدی مننگ عصام نی آلب برغل شیطان درمذ قچر دیدی، الغرض اوغلی عصانی آلب گلن زمانندا شیطان یوق بولب معدوم بولدی با نور ایمان جان بحق تسلیم قلدی.
بث ظاهری زبردست علماءلردن یعنی شولرنگ وجودندن اهل طریقت ننگ بر آغجی افضل و غوی بولثا طریقت دن بشغا کار پیشه لمک عبث در حتماً طریقت غا داخل بولب سلوک لک ایشلملی در بو جهت دن حضرت بایزید بسطامی قدس سره آیدی: من لم یکن له شیخ فشیخه شیطان. یعنی بر آدمنگ کامل پیری بولمثا اوننگ پیری شیطان در. نعوذ بالله من ذلک.
و قال الشیخ ابوعلی الدقاق: لو ان رجلا یوحی الیه ولم یکن له شیخ لایجی منه شی من الاسرار.
یعنی شیخ ابوعلی الدقاق قدس سره آیدب در بر آدم اوذنا وحی گلثا اوذی اچن پیر کاملی بولمثا شول آدمغا حقیقت ننگ سرلرندن بر شی یوق در.
قال ابو سعید محمد الخادمی: من لم یکن له شیخ فیکون مسخره للشیطان. یعنی هیثی بر آدم اوذی اچن شیخی بولمثا شیطان اچن مسخّر بولر یعنی شیطاننگ ملکندا بولر. نعوذ بالله من شر هذا الملعون.
بث شو اشراف محترم لرنگ فرمایش لرنا گورا پیر کامل طفب شوننگ دستوری بلن ایشلاب و محضرنا برب برکت لنب اوذنی بجرمدک آدم هلاک بولماغا یقین در چونکه شول عزیزلرنگ بار یرندا برکت لر یغیار.
پیغمبر علیه السلام آیدب در: تنزل الرحمه عند ذکر الصالحین. یعنی صالح آدم لرنگ گورّنگنی ادنگدا رحمت اینر بث اوذ مبارک وجودلرننگ حضورندا بولثنگ بطریق الاولی رحمت اینر.
عارف لر آیدب درلر:
یک زمانی صحبتی با اولیاء
بهتر از صد سال طاعت بی ریا
یعنی بر اندک زمان اولیاءلر بلن هم صحبت بولمق یُذ یلقی بی ریا ادلنن طاعت و عبادت دن افضل در.
و ینا رسول اکرم صلی الله علیه وسلم آیدب در : المرء مع من احب . یعنی یگد اوذ دوست توتن آدم ثی بلن در.
وینا حدیث دا بار در المرء علی دین خلیله یعنی یگد نی قیامت گنندا اوذ دوست توتن آدمثی بلن جمع ادلنر حتی عالم برزخ دا هم اوذ محبت ادن آدمثی بلن بولر تحقیقی نی بلجک آدم والذین آمنوا و عملوا الصالحات لندخلنهم فی الصالحین ننگ تفسیرنا رجوع ادثن.
بث هرکم پیرلرگا و اولیاءلرغا اوذنی غوشثا چن سعادت لی کشی لردن بولر اما بو شرط بلن که پیر کامل بولملی.
روح البیان دا مسطور در لافائده فی مبایعه الناقصین المحتجبین لعدم اقتدارهم علی الارشاد والتسلیک.
یعنی موننگ اولنداکی گورّنگ شو در که قطب مقامنا برن آدم ارشاد ادمگی بشریار شو مقاملی آدمنی پیر توتنملی اما ناقص بولن آدم لر یعنی مقام مذکور اوذندا بولمدق آدم نی پیر توتمقدا فایده یوق در بلکه زیان بار در.
ارشاد الطالبین دیگن کتابدا مکتوب در هرکم ناقص لرا غول برثا پیری و مریدی هلاک بولب خداننگ غضبنا غالر.
مولانا عبدالحی رحمه الله علیه آیدب در: اما المبتدع من حیث العمل کالمتشیخه فی زماننا فهو داخل فی الفاسق.
(عمده الرعایه) فصل الجماعه صفحه 175
یعنی عمل حیثیتدن بدعت کننده شو زمانداکی متشیخ لر در. متشیخ دیانی اوذنی پیر گورکذر و خلق لری یلن آلداب اوذنا تابع ادر شول پیرنمالر فاسق لرنگ جمله ثندن در.
بث شیخ بلن متشیخ نی بلمک و طنیمق گرک در اوذی عالم و ماهر بولب جمیع اقطار ارض دن علماءلر و فضلاءلر محضرنا گلیان بولثا و خلق لری علم حق دا شبهه دن چقریان بولثا، شو، کمال لق علامتی در، بمقتضی قول رسول اکرم صلي الله تعالي عليه وسلم:
ان علماءَ امتی لایجتمعون علی الضلاله
یعنی مننگ امتمنگ علماءلری باطل غا و گمراه لغا جمع بولب اویشمذلر و اتفاق بولمذلر اگر همّه ثی جمع بولب فتوا برثلر ضلالت دال در.
جامع الصغیرننگ شرحی سراج المنیردا پیغمبر علیه السلامنگ صحیح حدیث لرندن اکی حدیث مکتوب در.
اولقثی: ان لله تعالی عبادا یعرفون الناس ای یطلعون علی مافی ضمائرهم و احوالهم بالتوسم ای بالتفرس قال فی التغریب و توسمت فیه الخیر تفرست قال المناوی غرقوا فی بحر شهوده فجاد علیهم بکشف الغطاء عن بصائرهم فابصروا بها بواطن الناس.
(سراج المنیر شرح جامع الصغیر) جلد 1 صفحه 438
یعنی خدای تعالی اچن بنده لر بار در آدم لرنگ یورک لرنا بقرلر و زیرک لک بلن شولرنگ حال لرندن خبردار بولرلر.
مناوی رحمه الله علیه آیدیار اول آدم لر خدای تعالی نی گورمک لگنگ دریاثندا غرق بولدی لر خدای تعالی اولرنگ یُرک لرننگ گوذلرندن پرده نی آیردی شول گوذلری بلن آدم لرنگ اچنداکی سرلرنی گوریارلر.
اکنجثی: ان لله عبادا اختصهم بحوائج الناس ای بقضائها یفزع الناس الیهم فی حوائجهم ای یلتجئون الیهم و یستغیثون بهم علی الامر الحادث اولئک الآمنون من عذاب الله ای لقیامهم بحقوق خلقه.
(سراج المنیر شرح جامع الصغیر) جلد 1 صفحه 438
یعنی خدای تعالی اچن بنده لر بار و شول بنده لرنی خلقنگ حاجتی نی بترمک گا خاص لدی آدم لر حاجت لرندا پناه اثلاب و کمک طلب ادب بررلر و شولرغا ثغنرلر شول بنده لر خداینگ عذابندن امین بولن آدم درلر.
بث شو حدیث غا گورا همه آدم لر فایده لنیان بولملی عامه الناس اچن مرجع بولملی و خلق لرنگ گنگش دار و مصلحت دار آدمثی بولملی در.
خلاصه کلام، مرشد کامل طفب طریقت غا گیرب اهل سلوک بولمدق آدم هلاکت دا در، هرکم انصاف ادثا کتاب لرغا مطالعه ایلثا مخفی دال در.
تفسیر روح البیان دا ربنا وابعث فیهم رسولا منهم یتلو علیهم آیاتک و یعلمهم دیگن آیت ننگ شرحندا آیدیار:
فلابد للعبد من دلیل و مرشد یهتدی به الی مقصوده ومن لم یکن له شیخ فشیخه الشیطان، والمرشد الکامل یزکی نفس السالک باذن الله و یطهرها من دنس الالتفات الی ما سوی الله. (روح البیان. سوره بقره) صفحه 160
یعنی بنده اچن بر یول گورکذن مرشد لازم و لابدی در تا که شول مرشد بلن مقصودنا یتشریالی هیثی بر آدمنگ پیری و مرشدی بولمثا شول آدمنگ پیری شیطان در اما مرشد کامل خدای تعالی ننگ اذنی بلن مریدنگ نفسنی تلکا غلق لردن و الله دن اوذگانی اثلمک لگنگ هفاثندن پاک لار و آراسته لار همیشه خدای تعالی بلن بولن آدم لردن بولر رزقنا الله ذکره دائما ابدا. آمین.
پیر کاملنگ علامت لری
پیرکامل عالم بولملی یعنی فقه علمنی تکمیل بلملی تفاسیر و احادیث لردن کوب ثی یاد بولملی قرآن شریف نی تجوید قاعده ثی بلن یغشی اوقیان بولملی، اهل ریاضت و صاحب طاعت و عبادت بولملی، صرف دن و نحو دن و بلاغت و فصاحت دن خبری بولملی و حقیقت مجازی و بشغا قواعدلردن هم بلیان بولملی و غنی و بای بولملی و لیکن مالنا مشغول بولب ریاضت دن یوذ اورملی دال و محب دنیا بولملی دال، با قناعت و صابر و شاکر بولملی، سخاوت لی و متواضع و حیالی و وفالی بولملی و اهل حال بولملی، صوفی لرندا مقاما یتشن طفلملی، تصرفی عام بولملی عامه الناس غا فائده بریان بولملی صوفی لرندا جذبه حق ظاهر بولملی پیغمبر علیه السلامنگ اوصاف لری اوذندا طفلملی مغرب دن مشرق دن شمال دن جنوب دن عرب دن و عجم دن هر طایفه دن اقطار ارض دن گلب تمسک آلب برکت لنیان بولملی.
ومثل هذا الشیخ نور من انوار النبی علیه السلام یصلح للاقتداء به و لکن وجوده نادر اعز من الکبریت الاحمر و ان ساعدت السعاده فوجدت شیخا کما ذکرنا لاتفارقه و کن خادما له بالید والمال والجاه واحفظ قلبه وسیرته.
یعنی شو اوصاف لی پیرکامل نور در پیغمبر علیه السلامنگ نورندن مقتدا به بولمغا صلاحیتی بار در و لیکن طفلمق لغی مشکل در کبریت احمردن عزتلی در اگر بختنگ سعادتی آچلثا مذکور صفتلی مرشد کامل طبثنگ یانندن آیرلما مالنگ بلن و جاننگ بلن خذمتندا بولغل وقتنگ غنیمت بلگل.
لما ورد فی الحدیث کن مع الله وان لم تکن فکن مع من کان مع الله فانه یوصلک الی الله ان کنت معه. یعنی ثن خدای بلن بول اگر خدای بلن بولب بشرمثنگ خدای بلن بولیان لر بلن بول اگر شولر بلن بولثنگ ثنی خدای غا یتشدرر.
حجه المسترشدین دا مسطور در واعلم ان العلم الباطن من اعظم المنجیات والسلوک والریاضات والمجاهدات فرض عین علی من یرزق قلبا سلیما بالجذب الالهی والعلم اللدنی.
یعنی علم باطن نجات برگوجی لرنگ افضلی و اعظمی در، علم باطن دا سلوک ادمک فرض عین در بو طریقت دا سلوک ادب اولقان مقام غا یتشن کوب در متقدمین و متأخرین لرنگ اکابر علماء لرندن بعضی ثنی آیدرث و یذرث.
حنفی مذهب دن مثل:
ابن همام و ابن الشبلی و الشرنبلالی و خیرالدین الرملی والحموی.
شافعی مذهب دن:
سلطان العلماء عزالدین بن عبدالسلام و الامام محمد الغزالی و السبکی و السیوطی و شیخ الاسلام القاضی ذکریا و الشهاب ابن حجر.
مالکی مذهب دن مثل:
عارف ابی الحسن الشاذلی و خلیفه ابی العباس و خلیفه ابن عطاء والعارف ابن ابی جمره و ناصرالدین والرزوقی.
حنبلی مذهب دن:
شیخ عبدالقادر الجیلانی و فخرالاسلام و الشیخ عبدالله الانصاری و ابن النجار.
شو علماءلر علم ظاهردا کامل بولندن ثونگرا علم باطن غا مشغول بولدی لر.
قال فی کتاب قطب الارشاد اعلم ان العلماء من المتکلمین و الفقهاء و المحدثین و المجتهدین و المصوفیه والشهودیه اجمعوا علی ان طریق الصوفیه اصوب الطرق الی الله دائره علی الکتاب و السنه خال عن البدع والضلال وهم یوقّرون الصوفیه و یعظمونهم اشد التعظیم.
یعنی عقاید علمنی شریعت علمنی پیغمبر علیه السلامنگ حدیثنی جمع ادن علماء لر مجتهدلر صوفی لر برلشدی و جمع بولدی لر صوفی چلغنگ یولی خدای تعالی غا یتشدریان یول لرنگ دوغراغی بولمغنا، بو طریقنگ مداری قرآن و حدیث در بدعت و ضلالت دن دش در، شول علماءلر آنگربش تعظیم ادمگنی ادی لر صوفی لر اچن و اهل طریقت اچن.
طریقت غا گیرن آدم اخلاصی کامل بولملی اندک شئ دن منکر بولب اندک ذاد دن مخلص بولب درملی دال و پیرنی امتحان ادملی دال.
چون گزیدی پیر نازک دل مباش
سست ورزیده چو آب و گل مباش
چون گرفتی پیرهن تسلیم شو
همچو موسی زیر حکم خضر رو
شیخ را که پیشوا و رهبر است
گر مریدی امتحان کرد او خر است
یعنی پیر کامل غا غول برثنگ نازک اعتقادلی بولما مثل غوی یوغرلمدق و دفلنمدک پلچق یالی، سست و غوشق بولما.
اگر شول عزیزلرنگ ثینندن یفشنگ دا مطیع بولملی مثل موسی علیه السلامنگ خضر علیه السلام غا تسلیم بولشی یالی، شیخ لری که خلقنگ رهبری و اوا دوشیانی بولثا مریدلر اونی ثینان کش بولثا، اشک در و خر در.
هر وقت پیر مریدنگ آرثندا خلاف شرع ایش صادر بولثا یعنی پیردن بر نچا ذادلر شرعنگ ترثنا ظاهر بولثا خیال ادملی دال ضلالت دن مقادیب چونکه حقیقت دا شول دوغری در ولیکن بذنگ فهم مذ قاصر بولنثنگ بذگا معلوم بولمیار.
و ینا آیدملی دال در مننگ فلان اعتقادم باردی بلمدی یادا فلان مریدی فاسق لق ادیار بلمیار فلان کس دشمن لق ادب بردی بلمدی و هر ذادی که اوذ نظرنا گلماندی و حالاماندی نهی ادمیار دیب، زیراکه اولیاء و پیر بولمغی بلن همه ذادلری بلمذ.
حضرت سعدی رحمه الله علیه آیدیار:
یکی پرسید ازان گم کرده فرزند
که ای روشن گهر پیر خردمند
زمصرش بوی پیراهن شنیدی
چرا در چاه کنعانش ندیدی
بگفت احوال ما برق جهان است
دمی پیدا و دیگر دم نهان است
گهی بر طارم اعلی نشینم
گهی در پشت پای خود نبینم
اگر درویش بر حالی بماندی
سر دست از دو عالم برفشاندی
یعنی یعقوب علیه السلام دن بیری ثوردی ای پاک گوهر ثن یوسف علیه السلامنگ ایثنی مصردن دویدنگ و بلدنگ اوذ وطننگ کنعان ده غویی غا دوشننی نامه بلمدنگ؟
یعقوب علیه السلام آیدی: بذنگ حالمذ مثل گن یالی در بر وقت گورنر بر وقت گیذلی بولر گاهی یدی غت آسماننگ اوثتنی گوریارن، کادا آیاغمنگ ایذنی گورمیارن اگر عارف لر مدام اوذ حالنا غالثدی اکی جهاندن ال اوذردی.
بث بلّی بولدی اولیاء بولنی بلن یا پیغمبر بولنی بلن همه ذادلرنی بلمذ خدای تعالی ننگ بلدرن ذادلرنی بلر ولی شول بلیان ذادلرننگ هم کوب ثنی ظاهر ادمذ.
حدیث شریف دا بار در تخلقوا باخلاق الله تعالی یعنی ای آدم لر ثذ خدای ننگ غلق لری بلن غلق لننگ، الله تعالی دا رحم بار، سخی لق بار، مهربان لق بار، تواضع لق بار، وقار بار، ثذدا هم شو اوصاف لر طفلثن .
بو حدیث شریفنگ سرنا انبیاء و اولیاءلر لایق در و خدای تعالی ننگ وصف لری شولردا تفلر، اولیاءلر محضرندا دوستی بولثن، ها دشمنی بولثن، ها صالح بولثن، ها فاسق بولثن، همه ثنی بلیان در و کوب سرلردن خبردار در، لیکن ظاهراً نهی ادمذ باطنی تصرفات لری بلن ایشلار همچنانکه خداوند کریم بنده لرنا لطف و مرحمتی کان بولب اوذنا غولّق ادن دوستنی و اوذنا متمرّد بولن دوشمننی ایداب دورشی یالی اولیاءلردا هم ملاطفت و صرف نظری کان در، زیراکه خدای تعالی ننگ غلق لری بلن اخلاق لنن کشی لر در.
بث اهل طریقت بولجق آدم اوّل مرتبه اوذنا بویرلن اوامرلرغا بقملی آیا شول امرلر آیات و احادیث لرا موافق می؟ یا دالمی؟ و ینا عمل ادب ایشلاب گورملی مفیدمی؟ یا مضر می؟ آیات و احادیث لرغا موافق بولمثا و عمل ادنگدا نتیجه برمثا شوندا اعراض ادملی و طشلملی.
اما شرع میزاننا اولچیان آدم تمام مذاهب لری بلیان بولملی، ضعیف بلن اقوی نی ثایلیان بولملی، اوذننگ عادات و رسوم لرنا شریعت مقادیب یوران نادان لر بشرمذ، اوذی منکر بولب ضلالت اهلندن بولر نعوذ بالله من ذلک.
بر گن گچن علماءلردن بیری استادندن اجازه دلاب در من اهل طریقت غا انکار ادیارن اگر میزان شرع دن خارج بولثا قال الاستاذ فی جوابه اخاف ان لا تکون عندک الصنوج کلها التی یوزن بها و اذا کان عندک بعض الصنوج فلا یصح میزانک یشیر الی ما سبق من کونه ینکر و هو جاهل یعنی من غورقیان ثننگ یاننگدا شریعت اولچلیان همّا ترازولر یوق مقادیب، ثننگ یاننگدا بعضی اولچگ لر بولثا میزان درست دال در جهل لک بلن انکار ادیان لر جمله ثندن بولرثنگ.
قال ابو عبدالله الرضی ان الله لا یأسف کاسفنا و لکن له اولیاء یأسفون فجعل رضاهم رضاه و غضبهم غضبه قال و علی ذلک قال من اهان لی ولیا فقد بارز لی فی المحاربه فعلی العاقل ان یتبع طریق الانبیاء و الاولیاء و یغضب للحق اذا رأی منکرا. (روح البیان. سوره طه) صفحه 595
یعنی ابو عبدالله الرضی دیان آدم آیدیار خدای تعالی اچن بذنگ غم مذ یالی غم بولمذ ولیکن الله تعالی ننگ اولیاءلری بار در غمگین و شاد بولیان درلر شولرنگ قهرنی اوذ قهری آیلندردی.
یعنی اولیاءلر بر آدم دن راضی بولثا خدای تعالی دا شوندن راضی بولر شولر بر آدم غا غضب ادثالر الله تعالی دا شونگا غضب ادر. شو جهت دن خدای تعالی حدیث قدسی دا آیدیار هرکم مننگ اچن بولن ولی نی خوار لثا یعنی ینگل توتثا من بلن ورش میدانندا غرشی درن آدم در.
روح البیان دا آیدیار: اولیاءلرغا شیخ لرغا اعتراض ادمک، خیردن محروم غویار قال ابویزید البسطامی قدس سره فی حق تلمیذه لما خالفه دعوا مَن سقط من عین الله فرؤی بعد ذلک مع المخنثین و سرق فقطعت یده هذا حظ المعترض فی الدنیا و اما حاله فی الآخره فلا یکلمه الله ولاینظر الیه وله عذاب الیم فی نار القطیعه والهجران.
(روح البیان. تفسیرسوره طه) جلد2 صفحه 628 .
یقول الفقیر
هین مکن با مرشد کامل جدل
تا نباشد گمرهی او را بدل
یعنی ابویزید بسطامی قدس سره اوذنا مخالف بولن شاگردننگ حقندا آیدب در: ترک ادنگ خداینگ گوذندن دوشن آدمی نی. شوندن ثونگرا شول آدمی مخنّث لر بلن گوردی لر اوغرلق ادب النی کثدی لر.
اولیاء لردن اعراض ادن آدم ننگ شو دنیادا حالی شو در اما آخرت دا خدای تعالی شول بلن گبلشمذ و شول آدم غا نظر ادمذ شول آدم غا شدّت لی عذاب و یقّوجی اوت بار در.
شعرنگ معناثی: خبردار بول مرشد کامل بلن جدل غُرما گمراه لق ثنگا گلمثن و بدبخت لق عارض بولمثن.
واما الاعتراض علی الاولیاء والمشایخ من العلماء فانه یحرم الخیر و یقطع برکه الصحبه و زیاده العلم یدل علی ذلک شأن موسی و الخضر علیهما السلام نهاه عن الاعتراض علیه فیما یفعل بقوله فلا تسألنی عن شئ حتی اُحدث لک منه ذکرا فاعرض علیه فناواه الحضر بالفراق فحرم برکه صحبته وانقطعت برکه الزیاده من علمه والخیر الذی جعله الله معه. (روح البیان) جلد2 صفحه 628
یعنی علماءلرنگ مشایخ لرغا و اولیاءلرغا اعتراض ادمک لگی برکت دن کثلب علمنگ زیاده بولمق لغندن و خیردن محروم غُویّان ذاد در و شونگا دلالت ادیان موسی علیه السلام بلن حضر علیه السلام ننگ واقعه ثی در.
حضرت خضر علیه السلام موسی علیه السلام غا طبشردی گورن ذادلرنگ سبب نی ثورما، موسی علیه السلام اعتراض ادی و ثوردی خلاصه کلام خضر علیه السلام جدا بولب گدی موسی علیه السلام خضر علیه السلامنگ صحبتندن محروم بولدی خدای تعالی ننگ برجک خیرندن و علم ننگ زیاده بولمغندن کثلدی.
بث اولیاءلرغا جرأت ادمکدن و انکار ادمکدن غورقملی هر که با اولیاء در افتد ور افتد.
ینا خداوند کریم حدیث قدسی دا آیدیار: من عادی لی ولیاً فقد اذنته بالحرب. (سراج المنیر شرح جامع الصغیر) صفحه323
یعنی هرکم مننگ اچن بولغن ولی نی دشمن توتثا تحقیق شول آدم غا ورش ادیانمی بلدِررن.
خلاصه کلام اولیاءلر بلن معارضه قِلب جدل ادملی دال در.
طریقه نقشبندیه
نقشبندی طریقتی حضرت بهاء الدین قدس سره غا نسبت برلن طریقت در حضرت بهاءالدین ننگ آدی محمد در، خواجه مشگل گشا دیب هم آیدیان درلر. سنه 718 لنجی یلدا متولد بولب، و791 لنجی یلدا هم دنیادن گچب در. بث شو دنیادا 73 یل عمر گورب قاعده ابجد بلن تاریخی (قصر عرفان) بولیار .
طریقه نقشبندیه اوذگا طریقت لردن افضل و اسهل در و بثم مریدلر درجه یتیان در و کوب علم و ریاضت ایالری و اهل تقوی لر و عارف لر بو طریقتنگ اوذگا طریقت دن بلند بولمغنا اتفاق بولدی لر و کوب یردا یذدلر.
ولذا قالوا بدایه الطریقه النقشبندیه نهایه سائر الطرق.
(حجه المسترشدین)
یعنی نقشبندی طریقت ننگ اوّلی بیلکی طریقت لرنگ آخری در.
حضرت الشیخ بهاءالدین قدس سره ننگ نقشبندی طریقت نی مدح ادب آیدن کلمه لرنی الشیخ مولانا خالد احمد ضیاء الدین (قدس الله سره) نظم ادب در.
مُنحتُ کرامات فبی یرفع البلا
فَلُذبی تری الحاجات منک مقضیه
یعنی مننگ اچن کرامت لر برلدی مننگ بلن بلاءلر گوترلدی اگر منی پناه لنثنگ تمام حاجت لرنگ اودلر و مقصود مرادنگ حاصل بولر.
ولا اَدخُل الفردوس حتی یحلها
صحابی و اتباعی بفضل و رحمه
یعنی فردوس آدلی جنت گا اصل گیرمرن تا که صحابه لرم و منگا تابع بولن لر گیریانچا. یعنی نقشبندی طریقت غا داخل بولن آدم لر فضل و رحمت بلن جنت گا برمثا من هم جایم غا برمرن دیب شفاعت ادر.
ویشفع ادنا هم لمن کان حوله
الی اربعین من ذراع و خطوه
یعنی اهل طریقت ننگ بار بشی بولن آدم دا اوذننگ دورد دورگندن قرق(40) قدم یول غا بریانچا خلق لرغا شفاعت ادب خدای تعالی دن دلاب آلر.
نقشبندی طریقتداکی خلیفه لرنگ اوّل مبدأ دا بویریان ذادلری نمازنگ ایذنداکی اذکارلردن بشغا اچ ذاد در:
اوّل تفکّرٌ فی الموت
دوّم ذکر قلب
سّوم رابطه شریفه
اولقی ننگ مفیدلغی اچن دلیل پیغمبر علیه السلامنگ نفیس قولی در: اکثروا ذکر هاذِم اللذّات فانّه لایکون فی کثیر الا قلّله ولا فی قلیل الا اجزله. (جامع الصغیر)
لذّت لرنی کثیان ذادنگ گورّنگنی کان ادنگ یعنی اولمنی کان یادا ثلنگ کوب گناه لرنگ آذلدر، آذجق ادن حسناتنگ کوفلدر.
ینا حدیث دا بار در فکر ساعه خیر من عباده سبعین سنه یعنی اندک زمان قبرنی و اولمنی فکر ادمک یدمش یل قی بی فکر عبادتدن افضل در فکرنگ نتیجه ثی کوب در و اوذی هم عمل لرنگ اعلاثی در.
اکلنجی ننگ نتیجه دارلغی اچن دلیل خدای تعالی ننگ قولی در الا بذکر الله تطمئنّ القلوب یعنی فقط خداینگ ذکری بلن قلب لر اطمینان طفر و یورک لر بجرلب اصلاح غا گلر.
بث یُرگی آراسته لجق ذاد ذکر بولثا حتما ذکرنی لازم توتملی ذاد در زیرا که قلب صلاح غا گلمثا آدم اوغلی صلاح غا گلمگی محال در.
حضرت رسول اکرمنگ حدیث شریفی شهادت لق بریار: انّ فی الجسد لمضغه اذا صلحت صلح الجسد کلّه واذا فسدت فسد الجسد کله الا وهی القلب یعنی آدمنگ اندامندا بر بولک ات بار در شول ات دوغرلثا تمام اندام دوغرلر شول ات فاسد بولثا تمام اندام فاسد بولر خبردار بول شول ات دیانمذ یورک در.
وینا خدای تعالی حدیث قدسی دا آیدیار انا جلیس من ذکرنی یعنی من ذکر ادیان آدم ننگ گورّنگدشی درن.
و مشهور در صیقل القلوب ذکر علام الغیوب یعنی یُرک لری یختی لندریان و آغرتیان، غایب لرنی بلگوجی الله تعالی ننگ ذکری در.
ذکرنگ مفیدلغننگ حقندا آیت لر و حدیث لر کان در و دلیل لر بی حساب در اوذی اچن اندک شعور بولن آدم غا مخفی دال در ولی ذکرنی ناهیلی کیفیت بلن آیدمق دا تفصیل بار در بعضی لر جهری و بعضی لر خفیه نی اختیار ادّی لر هیثی بیری بلن مشغول بولن آدم سعادت دا در.
کوب مشایخ لر و بلند مرتبه لی علماءلر فتوی بردی لر ذاکرلرنگ هیثی کیفیت بلن ذکر ادثلر فائز بولمغنا.
اما برنچا نادان احمق لر ذکرنی جهر ادمک مطلقا دوغری دال مقادیب اعتقاد ادیارلر. ذکر جهر فقط اکی یردا دوغری دال در، اوقلاب یتننگ یانندا، بردا نماز اوقیّاننگ یانندا شو اکثندن بشغا یردا افضل در.
درالمنتقی دا آیدیار: والخلاف فی الافضلیه واما الکراهیه فمنتفیه. (درالمنتقی) باب العیدین جلد1 صفحه 173
یعنی اختلاف افضل لقدا در الله ننگ ذکرنی جهر ادثنگدا، خفیه ادثنگدا، مکروه لق یوق در.
خدای تعالی حدیث قدسی دا آیدیار: من ذکرنی فی ملأ ذکرته فی ملأ احسن منه یعنی هرکم منی جماعت دا ذکر ادثا من اول آدمنی اول جماعتدن غَوراق جماعت دا ذکر ادرن یعنی آسمان دا فرشته لرنگ و انبیاء لرنگ یانندا ذکر ادرن.
وینا پیغمبر علیه الصلاه السلامنگ حدیثی بار در: اذکروا الله حتی یقال انکم تراؤن. اذکروا الله ذکرا کثیرا حتی یقول المنافقون انکم تراؤن یعنی ثذلر خدایی کان ذکر ادنگ تا ثذلرگا منافق لر ریا ادیانگذ دیانچالر.
عبدالغنی بن اسماعیل بن عبدالغنی النابلسی الدمشقی الحنفی آیدیار: وفی کتب ائمتنا الحنفیه وان صرحوا بحرمه رفع الصوت بالذکر فانَّ مرادهم اذا کان ذلک عن ریاء و سمعه لا عن صدق و اخلاص والاعمال بالنیات.
و ذکر والدی رحمه الله عن شرح المشارق انه قال الذکر برفع الصوت جائز بل مستحب اذا لم یکن عن ریاء.
و بعض المشایخ اختار الاخفاء لانه ابعد عن الریاء و هذا یتعلق بالنیه فمن کانت نیته صادقه فرفع الصوت بقراءه القرآن والذکر اولی لما فیه من اظهار الدین و وصول برکته الی السامعین فی الدور والبیوت والخانات ومن خاف علی نفسه الریاء فالاولی له اخفاء الذکر لئلایقع فیه انتهی.
ولا ینبغی لاحد فی هذا الزمان القلیل الخیر جدا الذی تجاهرالناس فیه بالمعاصی والمخالفات کالغیبه والنمیمه والکذب والشتم وغیر ذلک ان یقول رفع الصوت بذکر الله حرام والتشدید فی ذلک علی الناس کما هو عاده المتعصبین فی زماننا الجاهلین بمنافع الناس و مضارهم والناس غالبهم فی زماننا هذا من غیر منع عن رفع الصوت بالذکر و اجتماع له ترکوا الذکر الا قلیلا واشتغلوا برفع الصوت بالسوء والضرر لبعضهم بعضا فکیف اذا نهوا عن ذلک ولاحول ولاقوه الا بالله العلی العظیم.
(حدیقه الندیه شرح طریقه محمدیه) جلد2 صفحه 90
ترجمه: بذنگ حنفی امام لرمذنگ کتاب لرندا ثثنگ گوترب بلند غیغرب ذکر ادمک حرام دیب صریح آیدثلردا اولرنگ مرادی شول غیغرمقدن ریا و خلق غا اشدرمک غرضی بولثا در اما صدق و اخلاص بلن غیغرثا زیانی یوق در زیرا که عمل لر نیت بلن در.
آتام رحمه الله علیه شرح مشارق دیان کتاب دن ذکر ادی و آیدی بلند ثث بلن غیغرب ذکر ادمک جائز در بلکه مستحب در ریا جهتلی بولمثا.
بعضی مشایخ لر خفیه نی اختیار ادی لر ریاءدن دشراق دیب ولی ریاء دیان لری قلب غا یبِشیَان زاد در اگر نیتی صادق بولثا غتی ثث بلن قرآن اوقیمق و ذکر ادمک اولی در زیراکه الله ننگ ذکرنی جهر آیدمقدا فایده کوب در اولاً دین اسلام نی آشکار ادمک بار در و ذکرنگ برکتی حیاط لردا و اوی لردا اشدیان لرگا یتشیان در اما هرکم ریاغا واقع بولرمقادیب غورقثا اول آدم غا ذکری خفیه ادمک غوی در ریاغا واقع بولمذ یالی.
اما خیر آذلب شر کوفلن زمانندا آدم لر معصیت ایش لری شریعت غا ترث ذادلری آشکار ادن زمانندا مثل غیبت و شوغلچلق و یلن ثوذلمک، اونگا مونگا ثومک و غیری تلکا ایش لر شهرت طفن زمانندا هیچ بر آدم غا دوغری دال در بلند ثث بلن ذکر ادمک حرام در دیب آیدمق و غتی حکم ادمک همچنانکه شو وقتداکی متعصب لر و خلقنگ پیداثنی و زیاننی ثیغرمیان نادان لرنگ بولشی یالی شو زمانداکی آدم لرغا بلند ثث بلن غیغرمقدن و ذکر اچن جماعت غُرمق دن منع ادماکانگ ذکرنی ترک ادیارلر و بلند ثث بلن تلکا ذادلرنی غیغریارلر و بیر بیرنا ضرر برماگا مشغول بولیارلر اگر ذکردن منع ادثنگ ناهیلی بولر معصیت دن غچماغا حال یوق در طاعت و عبادت ادماگا قوت یوق در مگر اولی بولغن خدای تعالی ننگ اوذی کمک برمثا.
جهر ذکرنگ افضل لغنی ترجیح بریان کتاب لر کوب در همّه ثنی یذثق کلام اوذلجق موجب نفرت بولجق ولی شول کتاب لرنگ بعضی ثننگ آدنی و ذکرنگ محل لرنی آیدرث ان شاء الله تعالی.
کنزالعباد فی شرح الاوراد. صفحه 28
کشف الاستار. باب ما یفسد. جلد 1 صفحه 89 – کتاب الحظر والاباحه جلد2 صفحه 248
ردالمحتار علی الدرالمختار. فی مطلب رفع الصوت بالذکر. جلد1 صفحه 618
شرح تأتیه السلوک.
شرعه الاسلام. فی سنن الذکر. صفحه 154
طریقه الراشدین. باب الثانی صفحه 18
عجائب المهمات. فصل فی الجهر. صفحه 75
خزینه الاسرار. صفحه 6
لباب الحدیث. صفحه 68
مذاهب الاربعه. جلد1. مبحث ما یکره فعله فی المساجد.
مطلب حنفی و مطلب شافعی و مطلب حنبلی نی مطالعه ادنگ یعنی شو اچ مذهب دا ذکرنی جهر ادمک مستحب در اگر مصلی غا یا نائم غا ضرر برمثا.
روح البیان. شو آیه لرنگ تفسیرلرندا:
الذین یذکرون الله قیاما و قعودا وعلی جنوبهم. آل عمران.جلد1 صفحه402 .
الا بذکر الله تطمئن القلوب. جلد 1 صفحه 243.
واذکروا ما فیه لعلکم تتقون. جلد1 صفحه 794 .
سوره کهف جلد2 صفحه 479.
سوره اعراف ننگ آخرقی آیه ثننگ تفسیری. صفحه 816.
شو کتاب لردا تفصیلاتی بار در مطالعه ادن آدم لرغا مخفی دال در.
شیخ ابوالنجیب السهروردی آیدیار: الله تعالی ننگ ان تبدوا الصدقات فنعماهی دیگن آیتندن اراده ادلنن ذکر جهر ادمک در.
و عمر النسفی و امام الواحدی اوذ تفسیر لرندا آیدب درلر ذکر ادمک فرض لرنگ جمله ثندن در و اعلان فرض هم اولی و مستحب در تهمت نی دفع ادمک جهتلی.
و ینا ذکرنی جهر ادمکدا فایده کوب در.
اولا: اوقی غالب بولب ذکردن غویمذ و کلمه نی دوغری آیدر و کمال غا یترر.
ثانیا: اکی ثواب بولر بیری اوذ ادن ذکری، بیری غیری غا اشدرمگی.
ثالثا: یورگنی بثم اویاندرر.
رابعا: هر اُول و غُوری ثثنی اشدثا قیامت گنندا شاهد بولر.
خامسا: غافل لر اچن عبرت و گورلدا بولر.
سادسا: شیطانی غچرر تا ثثننگ توکنیان یرنا بریانچا.
سابعا: برا برا شوق لنر یادمذ.
خلاصه ذکرنی بلند ادمانگ ثوابی کان در و بی حساب در ولی ذکر ادمگننگ شرط لری و قیدلری بار در.
تفسیر روح البیان دا الا بذکر الله تطمئن القلوب ننگ تفسیرندا آیدیار: ومن شرط الذکر ان یأخذه الذاکر بالتلقین من اهل الذکر کما اخذه الصحابه بالتلقین من رسول الله صلی الله علیه و سلم و لقن الصحابه التابعین و التابعون المشایخ شیخا بعد شیخ الی عصرنا هذا و الی ان تقوم القیامه کذا فی ترویح القلوب بلطائف الغیوب للشیخ عبدالرحمن البسطامی قدس سره الخطیر.
(روح البیان صفحه 244)
ترجمه: یعنی ذکر ادجک آدم اهل طریقت دن تعلیم آلمغی شرط در همچنانکه صحابه لر رسول علیه السلام دن تلقین آلشی یالی و صحابه لردا تابعین لرغا و تابعین لردا پیرلرگا تعلیم برب اول شیخ دن اول شیخ غا تلقین ادب تا شو زمان غا چنلی گلشی یالی و قیامت قائم بولیانچا هم منقطع بولمانی یورار. شیخ عبدالرحمن بسطامی ننگ «ترویح القلوب بلطائف الغیوب» دیان کتابندا هم مسطور در.
حاشیه الصاوی دا یا ایها الذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما شو آیه ننگ تفسیرندا قال بعض العارفین انّها توصل الی الله تعالی من غیر شیخ لان الشیخ والسند فیها صاحبها لانها تعرض علیه و یصلی علی المصلی بخلاف غیرها من الاذکار فلابد فیها من الشیخ العارف والا دخلها الشیطان ولم ینتفع صاحبها بها. (حاشیه الصاوی) جلد3 صفه 239
یعنی بعضی اولیاء لر آیدی لر: صلوات خدای تعالی غا یتشر پیر بولمثدا، صلواتنگ حقندا شیخ، پیغمبر علیه السلامنگ اوذی در.
زیراکه صلوات آیدلنن زمانندا پیغمبر علیه السلام غا غوشیان در و پیغمبر علیه السلام هم صلوات نی آیدن آدم غا صلوات آیدیان در.
اما صلوات دن اوذگا ذکرلر مثل تسبیح و تهلیل و قرائت یالی، بولر اچن پیر کامل گرک در خدای تعالی غا یتشدرر یالی، اگر اوذی اچن کامل سندی بولمثا ذکرلرنگ اچنا شیطان داخل بولر ذکر ایثنا فایده برمذ و کوب نتیجه آلمق دن محروم غالر.
بو جهت دن حتما پیر توتنمق لازم در جهان اولیاء ثذ و پیرثذ بولملی دال منتها بذگا طفب آلمق گرک در.
واعظم الداعین الی الله تعالی الاولیاء المسلکون الذین یوصلون الخلق الی طریق الحق وهم موجودون فی کل زمن غیر انه لایجتمع بهم ولایعرفهم الا من لحظه الله تعالی بفضله کما قال بعض العارفین الاولیاء عرائس مخدّره ولایری العرائس المجرمون نفعنا الله بهم اجمعین.
(حاشیه الصاوی تفسیر سوره فصلت جلد4 صفحه 22 )
خدای تعالی غا دعوت ادیان لرنگ اعظم راغی اولیاءلر در خلق لری حق یولغا یتشدریان درلر و شول عزیزلر همّه زماندا بار درلر و شولرنی هیچکم طنیمذ و جمع بولمذ مگر خدای تعالی ننگ اوذی فضلی بلن ملاحظه ادن آدمثنا نصیب ادر همچنانکه عارف لرنگ آیدشی یالی: اولیاءلر مثل اورتگلی گلن لر یالی در گناه کارلر اولری گورمذلر.
بث یغشی آدم لر و اولردن خبردار بولن آدم لر بذلرگا آیدثلر و خبر برثلر بذنگ اننب اطاعت ادمگمذ لازم در هیثی طایفه دن، هیثی قریه دن، هیثی اقلیم دن، هیثی مذهب دن طبثنگ کوتاه درملی دال در، زیراکه دورد مذهبنگ همّه ثی حق یول دا در طریقت حقندا هیثی بیرنا اقتداء ادن آدم فائز در.
رئیس اهل الذکر الصوفیه الحنفیه هو الامام الاعظم الاکمل و رئیس اهل الذکر الصوفیه الشافعیه الامام الشافعی الافضل و رئیس اهل الذکر الصوفیه الحنبلیه هو الامام الحنبلی التقی و رئیس اهل الذکر الصوفیه المالکیه هو الامام مالک الزکی.
و هولاء الائمه العظام کالخلفاء الاربعه الفخام کالنجوم بل کالاقمار بل کالشموس بایهم اقتدی السالک اهتدی الی الحق المبین وهم لدین الحق کالارکان الاربعه للبیت وهم ایضا من سائر الاقطاب والاولیاء کالعرش والشمس من الافلاک والنجوم ولیس لغیرهم ممن بعدهم الی یوم القیام بدون الاقتداء بهم اهتداء الی طریق الجنه والرؤیه.
ومن اقتدی بهم فی الشریعه والطریقه والحقیقه وعلّم علومهم و عمل اعمالهم وتأدّب بآدابهم علی مذهب ایهم کان بحسب وسعه فلاشک انّه اقتغی اثر رسول الله علیه السلام ومن لم یقتد بهم فی ذلک فلا شک انه ضلّ عن اثر الرسول و خرج عن دائره القبول.
(روح البیان تفسیر سوره کهف جلد 2 صفحه 501)
ترجمه: حنفی مذهبنگ اهل ذکر بولغن صوفی لرننگ بشلغی امام اعظم ابوحنیفه اکمل رحمه الله تعالی در. شافعی مذهبنگ اهل ذکر بولغن صوفی لرننگ بشلغی امام الشافعی الافضل در. حنبلی مذهبنگ اهل ذکر بولغن صوفی لرننگ بشلغی امام احمد الحنبلی التقی در. مالکی مذهبنگ اهل ذکر بولغن صوفی لرننگ بشلغی امام مالک الزکی در.
شو مقام لری اولی بولغن دورد امام مثل پیغمبر علیه السلام ننگ ایذنداکی دورد بیک خلیفه لر یالی در و شو عزیزلر مثل یلدذلر یالی در، بلکه آی لر یالی در، بلکه گن لر یالی در و شو عزیزلرنگ هیثی بیرننگ ایذنا دوشن سالک حق یولدن ینگا هدایت طفر شو دورد امام حق دین اچن مثل اوینگ دورد دیواری یالی در و شولر قطب لرنگ و اولیاءلرنگ اچندا بلندلگی مثل عرشنگ آسماندن بیک بولشی یالی، گن ننگ یلدذدن نورلی بولشی یالی در.
بو دورد مذهبدن بشغا تا قیامت قائم بولیانچا مقتدابه یوق در هرکم شو دوردثندن بشغا فرقه لرغا تابع بولثا هدایت طبمذ جنت گا و رؤیت خداوندغا یتشمذ.
هیثی بر آدم شریعت دا طریقت دا حقیقت دا شو عزیزلرنگ ایذنا دوشثا و شولرنگ علمنی تعلیم آلب و شولرنگ عمل لرنا گورا عمل ادثا و شولرنگ ادب لری بلن ادب لنثا و شو دوردنگ هیثی بیرنی اختیار ادثا بشردغنا گورا ایشلثا، شک ثذ حضرت رسول غا تابع بولن و ایذنا دوشن آدم در.
اما هرکم شو دورد دن خارج بولثا و شو عزیزلرگا پیروی ادمثا شک ثذ یولدن چقب ضلالت غا دوشن آدم در، حضرت رسولنگ ایذندن آیرلب قبول دائره ثندن چقن آدم در نعوذ بالله من ذلک.
بث طریقتنگ حقندا تعصب ادمانی هیثی بیرندن مرشد کامل طبثنگ قدم لرننگ توذننی گوذلرگا توتیا قلملی در و غفی ثندا قل بولملی در تا طریقت بلن اچنگ ، شریعت بلن دشنگ آراسته لاب خدای تعالی ننگ رضوان غفی ثنی آچر یالی.
روح البیان دا ولو انهم اذ ظلموا انفسهم جاؤک فاستغفروا الله دیگن آیت ننگ تفسیرندا آیدیار: ویصلح ظاهره بالشریعه و باطنه بالطریقه حتی ینال شفاعته صلی الله علیه وسلم یوم القیامه و یتخلص من عذاب النار و یدخل الجنه مع الابرار.
یعنی هرکم گا لازم در شریعتنگ بویرغی بلن دشنی بجرمک طریقتنگ دستوری بلن اچنی آراسته لمق تا شونگا قیامت گنندا پیغمبر علیه السلامنگ شفاعتی یتشر یالی و اودنگ عذابندن خلاص بولر یالی و یغشی لر بلن جنت گا گیرر یالی.
خواجه عبدالله انصاری قدس سره آیدیار: شریعت را استاد باید طریقت را پیر یعنی شریعت اچن استاد گرک، طریقت اچن پیر گرک در. رزقنا الله.
اچنجی اچن دلیل یعنی رابطه شریفه اچن دلیل الله تعالی ننگ نفیس قولی در یا ایها الذین امنوا اتقوا الله وکونوا مع الصادقین. ای خدای تعالی غا ایمان گترن بنده لر خدای دن غورقنگ و صادق لر بلن بولنگ صادق لر اولیاءلر در.
کینونه اکی قسم در: روحانی بولیار و جسمانی بولیار. علماء باطن بو آیت دن کینونه روحانی اراده ادیارلر، زیراکه کون روحانی بولمثا فقط کون جسمانی فایده برمذ مثل رئیس الکفره ابوجهل و ابولهب و غیری لر رسول اکرم صلی الله علیه و سلم بلن کینونه جسمانی طبدی لر کینونه روحی و محبت قلبی بولمانثنگ فایده ثی بولمدی بلکه گمراه لغی آرتدی.
اما اویس القرنی رئیس التابعین پیغمبر علیه السلام بلن کینونه ظاهری مصاحبه جسمانی ثی یوقدی ولی کینونه روحی محبت قلبی و عشقی بولنثنگ کوب نتیجه لر آلب اولی مقاملی بلند مرتبه لی آدم لردن بولدی.
ینا الله تعالی ننگ قل ان کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم الله دیگن قولی دلالت ادیان در بو آیت ننگ معناثی بو در: آیدغل یا رسول الله ای آدم لر ثذ خدای تعالی نی غوی گوریان بولثنگذ منگا تابع بولنگ اگر مننگ ایذما دشثنگذ خدای تعالی ثذی غوی گورر.
پیغمبر علیه السلام غا تابع بولمق اچ قسم در قولاً تابع بولملی و فعلاً تابع بولملی و حالاً تابع بولملی.
اولقی قسمی رسول الله ننگ گپنا پیروی ادملی.
اکنجی قسمی رسول علیه السلامنگ ادن ایش لرنا پیروی ادملی.
اچنجی قسمی رابطه شریفه در. رابطه شریفه خدای تعالی غا یتشمک لگنگ سبب لرننگ اعظمی در.
طریقه الراشدین دا مسطور در: الطریقه الثانیه من اسباب الوصول الی الله تعالی الرابطه بشیخه شرطها ان یکون شیخه کاملا مکملا واصلا الی مقام المشاهده.
یعنی الله تعالی غا یتشمگنگ اکلنجی طریقه ثی پیر بلن رابطه باغلمق در بشرطیکه پیر کامل و مکمل بولملی شهود مقام غا یتشن بولملی.
حجه المسترشدین دا آیدیار: فاذا غلبت الرابطه علی السالک یری صوره شیخه فی کل شی ویقال لهذا الفناء فی الشیخ و قیل الفناء فی الشیخ مقدمه الفناء فی الرسول و الفناء فی الرسول مقدمه الفناء فی الله.
الرابطه هی اقرب الطرق و منشاء ظهور العجائب والغرائب قالوا فالذکر وحده بلا رابطه و بلا فناء فی الشیخ لیس موصلا و اما الرابطه وحدها مع رعایه آداب الصحبه فکافیه فی الاتصال ولاطریق اقرب من هذا لمن عرف شروطها.
خلاصه رابطه بلن خدای تعالی غا یتشمک ممکن در اما رابطه ثذ فقط ذکر بلن خدای تعالی نی طبمق ممکن دال در.
رابطه نی ثابت ادن علماءلر
حنفی مذهبنگ علماءلرندن رابطه نی اثبات ادنلر:
علامه السید شریف الجرجانی الحنفی رحمه الله علیه.
الامام العارف بالله تاج الدین الحنفی رحمه الله علیه.
مولوی عبدالرحمن الجامی الحنفی رحمه الله علیه.
الشیخ علی القاری رحمه الله علیه.
الامام الربانی (قدس سره).
الشیخ عبدالحق المحدث الدهلوی الحنفی رحمه الله علیه.
الشیخ محمد معصوم بن المجدد للالف الثانی (قدس سره).
حبیب الله میرزا جان جانان مظهر شهید (قدس سره).
عبدالله المشتهر بشاه غلام علی (قدس سره).
الشیخ احمد سعید الاحمدی رحمه الله علیه.
حضرت شاه امان الله. رحمه الله علیه.
شافعی مذهبنگ علماءلرندن رابطه نی اثبات ادنلر:
امام محمد غزالی.
الشیخ شهاب الدین السهروردی.
علامه الشهاب بن حجر المکی.
الشیخ الشهاب الخفاجی الشافعی.
جلال الدین السیوطی.
امام العارف عبدالوهاب الشعرانی.
مالکی مذهبنگ علماءلرندن رابطه نی اثبات ادنلر:
الامام الجلیل الشیخ الخلیل ابن العباس المرسی بن عطاء الله (قدس سره).
حنبلی مذهبنگ علماءلرندن رابطه نی اثبات ادنلر:
الغوث الاعظم السید عبدالقادر الجیلانی (قدس سره).
سلیمان الزاهدی الخالدی المکی.
الشیخ عبدالله بن علوی الحداد.
هرکم بو باب دا ایضاح نی بلجک بولثا رابطه ننگ حقندا تصنیف بولغن کتاب لرنی مطالعه ایلثن مثل:
حجه السالکین فی ردالمنکرین.
نورالهدایه والعرفان.
طریقه الراشدین و حجه المسترشدین.
هدایه المضلین.
مکتوبات الربانی.
وغیری کتاب لر کوب در سعی ادن کشی طفر انصاف ادن آدم بوین غویر زیراکه مذکور بولن محترم لرنگ همه ثی حقّیّه الرابطه الشریفه تسلیم بولن آدم لر در. رزقنا الله ببرکتهم آمین.
جَذبَه
جذبه یعنی طریقت اهل لرندن صادر بولیان حرکت در. بعضی لری آغلارلر، بعضی لری گٌلرلر، بعضی لری غیغررلر، بعضی لری طوثرلر، بعضی لری یقلب آه آه، هو هو، هی هی دیب هر فورم صدا لر بلن مضطرب بولرلر. زیراکه طریقت اهل لری خدای تعالی دن غورقیان و خوف ادیان آدم لر در الله تعالی ننگ عظمتنی و شوکتنی یادنا ثلثالر بی اختیار بولب غیغررلر و ناراحت بولرلر.
همچنانکه خداوند کریم کلام قدیمندا آیدشی یالی: تقشعرّ منه جلود الذین یخشون ربهم ثمّ تلین جلودهم و قلوبهم الی ذکر الله.
یعنی خدای تعالی دن غورقیان آدم لر اندام لری تتراب یغرلر اوندن ثونگرا جلدلری و قلب لری خداینگ ذکرنا اطمینان طفب آرام بولر.
جذبه من جذبات الحق توازی عمل الثقلین (مکتوبات امام ربانی) صفحه 24 – (اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید) صفحه 247. یعنی حق جذبه لردن بر جذبه انسان بلن جن ننگ ادن عملنا برابر بولر.
طریقه الراشدین دا آیدیار: قال الشبلی من استأنس بالله استوحش من خلقه.
یعنی هرکم خدای تعالی بلن اورنشثا اوننگ خلق لرندن غچر اوذ اهل ننگ اچندا تنها بولر چونکه خلق لردا بو مذاقت بولمانثنگ اول بیچاره نی وحشی حساب ادرلر و حالانیکه رسول اکرم صلی الله علیه وسلم ننگ نفیس کلامی روح البیان دا مسطور در: نفس من انفاس المشتاقین خیر من عباده الثقلین
(روح البیان تفسیر سوره کهف جلد2 صفحه499).
یعنی عاشق لرنگ نفس لرندن بر نفس انسان و جن ننگ ادن عبادتندن افضل در.
حجه المسترشدین دا آیدیار: واذا غلبت علی الشیخ صفه جمال الله تعالی ورحمته و مغفرته فحصل له البسط والذوق والشوق الی لقائه تعالی فحینئذ یتوجّه الی المریدین فیسری احواله من الذوق والشوق والوجد والبکاء الیهم فیحصل لبعضهم الوجد ولبعضهم الصیحه ولبعضهم الانین و التأوه وهذه الحالات والجذبات خاصه الطریقه العلیه النقشبندیه.
یعنی پیرگا خدای تعالی ننگ جمالی و رحمتی و مغفرتی غالب بولثا پیر اچن گینگ لک و عشق ذوق طفلر و خدای تعالی غا ثطشمق ننگ بگنجی طفلر شول وقت دا مریدلرنا بقثا پیرنگ احوال لرندن عشق ذوق و تترمک و آغلمق مریدلرغا یتشر بعضی ثی آغلار بعضی ثی غیغرر بعضی ثی انگرار بعضی ثی اوه چکر شو حالت لر و جذبه لر فقط نقشبندی طریقت دا طفلر اوذگا طریقت لردا آذ بولر.
خلاصه کلام آغلمق و غیغرمق اکی نوع در.
اضطراری بولر، اختیاری بولر، اضطراری اول در که خداننگ غورقثی، قیامت یا قبر احوال لری وآخرت غیغثی یُرگنا دُشب بی اختیار آغلاب تتراب یقلر. بونوع اضطراب بولمقدا زیاده ثواب باردر مذکور بولن دلیل لر جهتلی، وعبودیت لغنی وبنده لگنی بلگن آدم آغلمثا چاره ثی یوق در.
لوانزلنا هذا القرآن علی جبل لرأیته خاشعا متصدعا من خشیه الله. یعنی اگر بذ شو قرآنی داغ لرغا ایندرثک داغ لر بذدن غورقی ثنا پاره پاره بولردی اما انسان شو عجیزلگی بلن و ضعیف لگی بلن فکر ادمیار و مننگ عذابمدن غورقمیار.
بث شو آیه شریفه ننگ منطوقنا گورا انسان اوذ بنده لگنی یرنا یترجک بولثا یُرگی یارلب اولمگی هم آذ در.
اهل طریقت غا عیب ادیانلر من لم یذق لم یعرف جمله ثندن در یعنی دادمدق دویمذ من ذاق یدری و من لاذاق یطعمه یعنی بر آدم دادثا بلر دادمدق خلق غا برر. یعنی جذبه دیان لری نور در و هدایت در و توفیق ننگ اثری در.
حضرت جنید البغدادی قدس سره دن ثوردی لر بر نچا جماعت لر بار تتریارلر ثغنا و ثولنا بولنیارلر اولر نا هیل لی در؟ حضرت جواب بردی: دعُوهم مع الله یفرحون یعنی اولری اوذ حالنا غوینگ اولر خدای تعالی بلن شاد و خرم بولیان کشی لر در.
ولو ذقت مذاقهم عذرتهم فی صیاحهم وشق ثیابهم اگر ثذ اولرنگ دادن ذادلرنی دادثنگذ اولرنگ عذرنی اوذنگذ آیدردنگذ دُون لرنی یرتب یقا چاکلیاننی عیب ادمردنگذ.
حسین واعظ کاشفی رحمه الله علیه آیدب در:
گفت و گوی عاشقان در کار رب
جوشش عشقست نه ترک ادب
هرکه کرد از جام حق یک جرعه نوش
نه ادب ماند در او نه عقل و هوش
عاشق لرنگ خداینگ حقندا ادن ایشلری و عشق لری هوس در، بی ادب لگ دال در، هرکم حق جامندن بر آورد اچثا، نه ادب غالر، نه عقل و هوش غالر، اوذنی بلمذ خداینگ عشقندا مست و حیران در.
حضرت سعدی رحمه الله علیه آیدیار:
مکن عیب درویش مدهوش و مست
که غرقست از ان می زند پا و دست
گر از برج معنی پرد طیر او
فرشته فروماند از سیر او
اختیاری بولیان، اکی قسم در، بیری صلحاءلرغا و اهل وجدلرغا منگذمک جهتلی تترار و غیغرر بو غوی در من تشبه بقوم فهو منهم دیان حدیث جهتلی.
حضرت امام سهروردی قدس سره آیدیار: ان لم تکونوا مثلهم فتشبّهوا انّ التشبّه بالکرام فلاح. یعنی اگر ثذ اهل تقوالر یالی بولب بشرمثنگذدا شولرغا منگذانگ یغشی لرغا منگذمک هم نجات در.
بث تقوالرغا و صالح لرغا منگذملی در، شول عزیزلرگا محبت ادب تشبیه بولثا قیامت گنندا بلکه عالم برزخ دا هم شولر بلن بولر.
پیغمبر علیه السلام آیدیار: ابکوا فان لم تبکوا فتباکوا یعنی آغلانگ اگر آغلاب بشرمثنگذدا آغلجق بولب تکلف گا غالنگ.
شرعه الاسلام دا یذلب در: ومن السنه ان یقرأ القرآن بحزن و وجد فانّ القرآن نزل بحزن فان لم یکن له حزن فلیحازن.
یعنی سنت در قرآنی غم بلن اوقیمق زیراکه قرآن غم بلن نازل بولن در اگر غمگین بولب بشرمثنگذ تکلّف بلن غمگین بولنگ.
خلاصه اوذنگدا یوق افعال لری تکلف ادب طبدرمق جایز در بلکه مستحب در غرضی صلحاءلرغا تشبیه بولمق بولثا.
حرکت اختیاری ننگ اکلنجی قسمی بو در، خلق لرا ریاء ادب تتراب و آغلاب تقوا کُوکذر، اوذنی عابدلردن ثاناب خلق لردن غرضی دنیاگا احتیاج بار در بو قسم مذموم و معصیت در.
اما مسلمان لردن بیرنی آغلیان و تتریان و غیغریان گورثنگ عیب ادملی دال در، اولا اوننگ حرکات لرنی اولقی قسم غا حمل ادملی یعنی خداننگ خوفی غالب بولب تتریان در دیملی، مونی بشرمثنگ اکلنجی قسمنگ اولقی نوعنا حمل ادملی، یعنی بو بنده صالح لرغا تشبیه بولمق جهتلی تکلف ادیان در دیملی زیراکه مؤمن لر ایشنی یغشی غا حمل ادملی در شو اکی وجه صحیح بولب درن صورتندا مونگا حمل ادمانی ریاءغا حمل ادمک تلکا در و گناه کارلک در.
خداوند عز و جل اوذ قدیم کلامندا شو هیلی گمان لردن غچمغی امر ادب در یا ایها الذین آمنوا اجتنبوا کثیرا من الظن ان بعض الظن اثم و لاتجسسوا.
ای خدای تعالی غا ایمان گترن بنده لر ثذلر کوب گمان لردن غچنگ زیراکه گمان لرنگ بعضی ثی یعنی تلکا گمان گناه و معصیت در مسلمان لرنگ عیبنی آخترمانگ و تفتیش ایلمانگ.
بث شو آیت ننگ منطوقنا گورا سکوت اختیار ادمک لازم در انکار ادملی دال در. اگر اول عزیزلر کمین بولب بشرمثنگدا، شولرغا محبت ادن و اولری دوست توتن برکت دن محروم بولمذ و شفاعت دن بی نصیب غالمذ حتما محبت ادیان لر اچن سعادتدن پای بولر.
همچنانکه فضائل ایاثی بولغن محترم لرنگ آیدشی یالی:
لی ساده من عزهم اقدامهم فوق الجباه
ان لم اکن منهم فلی فی حبهم عزّ و جاه
یعنی مننگ اچن سیدلر بار در و اولیاءلر بار در اولرنگ قدم لری مننگ منگلیما بولثن هرچند من اولردن بولمثمدا من اولری غوی گوریارن و محبت ادیارن، شو جهت دن مننگ اچن عزت دن و مقام دن پای بار در.
اللهم اجعلنا ممن یحبهم واجعلنا ممن یتبعهم اللهم اصلح قلوبنا واستر عیوبنا واذقنا حلاوه محبتک بحرمه نبیّک محمد صلی الله تعالی علیه و علی آله واصحابه اجمعین آمین یا رب العالمین.